ای کمال سخاوت! زمین آغوش خود را گشوده است تا با تو بپیوندد و دل بی‌قرار خود را به دریای تو بزند. یا کریم اهل بیت! تو آن آیه‌ای که از سوره کوثر نازل می‌شوی تا منجی روز محشر باشی. تو آمدی و پرده‌های شب را کنار زدی تا در زلالی سینه‌ات، پرنده ‌ایمان، دوباره اوج بگیرد. درآ که در دل خسته توان درآید باز بیا که در تن مرده روان درآید باز

 

امام حسن مجتبی(ع)؛ مظهر جود و بخشش

 

امام حسن مجتبی (ع) گاهی مبالغ قابل توجهی پول یکجا به مستمندان می‎‏بخشیدند تا زندگی آبرومندانه‏‏ای تشکیل بدهند و احیاناً سرمایه‏‏ای برای خود تهیه نمایند و دیگر نیاز نباشد هر روز دست نیاز به سوی این و آن بلند کنند. به دلیل همین بخشش‏های بی‏نظیر، امام حسن(ع) به «کریم اهل بیت(ع)» شهرت یافتند.

پانزدهم ماه مبارک رمضان مصادف با میلاد با سعادت امام حسن مجتبی(ع) است. این امام همام بیش از هر صفت دیگری به جود و بخشش شهرت یافته‏اند و  ایشان را «کریم اهل بیت(ع)» نامیده‏اند.

 

ولادت

 

امام حسن (ع ) فرزند امیر مؤمنان علی بن ابیطالب(ع)و مادرش فاطمه زهرا(س)، دختر پیامبر خدا (ص ) است . امام حسن (ع ) در شب نیمه ماه رمضان سال سوم هجرت در مدینه تولد یافت . ایشان نخستین پسری بود که خداوند متعال به خانواده علی (ع) و فاطمه(س)عنایت کرد.

رسول اکرم (ص ) بلافاصله پس از ولادتش ، او را گرفت و در گوش چپش اقامه گفت . سپس برای او گوسفندی قربانی کرد، سرش را تراشید و هموزن موی سرش - که یک درم و چیزی افزون بود - نقره به مستمندان داد. پیامبر (ص ) دستور داد تا سرش را عطر آگین کنند و از آن هنگام آیین عقیقه و صدقه دادن به هموزن موی سر نوزاد سنت شد.

از امام سجاد علیه السلام روایت است که «چون حضرت مجتبی علیه السلام به دنیا آمد، جبرییل بر پیامبر اکرم نازل شد و از طرف حق تعالی گفت: چون منزلت امیرالمؤمنین نسبت به تو به منزله هارون نسبت به موسی است و اسم پسر هارون حسن بوده است، پس اسم او را حسن بگذارید.»

مشهورترین کنیه آن بزرگوار «ابومحمّد»، و مشهورترین القاب ایشان «مجتبی» و «سبط اکبر» است.پیامبر اکرم (ص ) به حسن(ع) و برادرش حسین(ع)علاقه خاصی داشت و بارها می فرمود که حسن و حسین فرزندان منند و به پاس همین سخن، امام علی(ع) به سایر فرزندان خود می فرمود :«شما فرزندان من هستید و حسن و حسین فرزندان پیغمبر خدایند».

 

امام حسن(ع) هفت سال و خرده ای زمان جد بزرگوارش را درک نمود و در آغوش مهر آن حضرت بسر برد و پس از رحلت پیامبر (ص ) که با رحلت حضرت فاطمه دو ماه یا سه ماه بیشتر فاصله نداشت ، تحت تربیت پدر بزرگوار خود قرار گرفت .

ایشان پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصیت آن حضرت ، به امامت رسید و ده سال امامت ایشان به طول انجامید؛ ایشان مقام خلافت ظ اهری را نیز اشغال کرد، و نزدیک به شش ماه به اداره امور مسلمین پرداخت . در این مدت ، معاویه که دشمن سرسخت علی (ع ) و خاندان او بود و سالها به طمع خلافت ( در آغاز به بهانه خونخواهی عثمان و در آخر آشکارا به طلب خلافت ) جنگیده بود، به عراق که مقر خلافت امام حسن (ع ) بود لشکر کشید.

 

کمالات اخلاقی

امام حسن علیه السلام از هر جهت حسن است. جدّی چون رسول اکرم صلی الله علیه و آله داشت، و پدری چون امیرالمؤمنین، و مادری چون زهرای مرضیه.

اگر از همه قوانین مؤثر در تشکیل شخصیت کودک مثل قانون وراثت بگذریم، برداشت فرزند از گفتار و کردار پدر و مادر را نمی توانیم انکار کنیم. وقتی جدّی چون رسول اکرم به قدری عبادت کند که پاهای مبارک او متورم شود و آیه « ما انزلنا علیک القرآن لتشقی»؛ پیامبر ما بر تو قرآن را نازل نکردیم تا به مشقّت بیفتی" در حق وی نازل گردد، سبطی چون حسن تربیت می شود که بیشتر از بیست بار پیاده به مکه می رود و در بعضی از سفرها، پاهای مبارک آن حضرت متورم می شود.

هنگامی که پدری چون امیرالمؤمنین علیه السلام در دل شب در وسط میدان سجّاده بیندازد و تکبیرها از او شنیده شود و از ترس و ابهت پروردگار عالم بنالد، پسری چون حسن تربیت می شود که موقع وضو گرفتن بدنش می لرزد و وقتی وارد مسجد می شود با تضرع می گوید: «الهی ضیفک ببابک یا محسن قد اتاک المسئ فتجاور عن قبیح عندی بجمیل ما عندک یا کریم» (ای خدا مهمان تو در خانه ات آمده است، ای نیکوکار، گنهکار به در خانه تو آمده، ای کریم به خوبی خود از زشتی او بگذر.)

مادری چون زهرا(س) دارد که غذای خود و وابستگان خود را به فقیر می دهد، سپس غذا تهیه می کند، یتیمی می آید و باز غذا را به او می دهد و در بار سوم غذا را به اسیر می دهد و بالاخره با آب افطار می کنند و غذا نمی خورند، و آیه مبارکه«یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا» ؛ (و غذای خود را که به آن احتیاج داشتند به فقیر و یتیم و اسیر می دهند)در حق آنان نازل می شود؛ این ایثارگری را فرزندش حسن به ارث خواهد برد

امام حسن (ع ) در کمالات انسانی یادگار پدر و نمونه کامل جد بزرگوار خودبود. تا پیغمبر (ص ) زنده بود، او و برادرش حسین در کنار آن حضرت جای داشتند، گاهی آنان را بر دوش خود سوار می کرد و می بوسید و می بویید.

از پیغمبر اکرم (ص ) روایت کرده اند که درباره امام حسن و امام حسین (ع ) می فرمود: این دو فرزند من ، امام هستند خواه برخیزند و خواه بنشینند ( کنایه از این که در هر حال امام و پیشوایند ).

امام حسن (ع ) زمانی که وضو می گرفت و به نماز می ایستاد، بدنش به لرزه می افتاد و رنگش زرد می شد. سه نوبت دارائیش را با خدا تقسیم کرد و دو نوبت از تمام مال خود برای خدا گذشت . گفته‏اند : "امام حسن (ع ) در زمان خودش عابدترین و بی ‏اعتناترین مردم به زیور دنیا بود".

در سرشت و طینت امام حسن (ع ) برترین نشانه های انسانیت وجود داشت . هرکه او را می دید به دیده اش بزرگ می آمد و هر که با او آمیزش داشت بدو محبت می ورزید و هر دوست یا دشمنی که سخن یا خطبه او را می شنید، به آسانی درنگ می کردتا او سخن خود را تمام کند و خطبه اش را به پایان برد.

ابن عباس که از امام حسن و امام حسین (ع )مسن ‎ر بود، رکاب اسبشان را می گرفت و بدین کار افتخار می کرد و می گفت : اینها پسران رسول خدایند.

با این شأن و منزلت ، تواضعش چنان بود که روزی بر عده ای مستمند می گذشت ، آنها پاره های نان را بر زمین نهاده و خود روی زمین نشسته بودند و می خوردند، چون حسن بن علی را دیدند گفتند: «ای پسر رسول خدا بیا با ما هم غذا شو». امام حسن (ع ) فورا از مرکب فرود آمد و فرمود :«خدا متکبرین را دوست نمی‏دارد». و با آنان به غذا خوردن مشغول شد. آن‎گاه آنها را به میهمانی خود دعوت کرد، هم غذا به آنان داد و هم پوشاک .

در جود و بخشش امام حسن (ع ) روایات متعددی نقل شده است؛ در کتاب "باقر شریف القرشی" در مورد امام حسن مجتبی آمده است: از امام پرسیدند چرا هرگز سائلی را ناامید برنمی گردانید؟ فرمودند: من هم به درگاه خدا سائلی هستم و می خواهم که خدا مرا محروم نسازد و شرم دارم که با چنین امیدی سائلان را ناامید کنم. خداوندی که عنایتش را به من ارزانی می دارد، می خواهد که من هم به مردم کمک کنم.

امام مجتبی (ع) گاهی مبالغ توجهی پول را، یکجا به مستمندان می ‏بخشید، به طوری که مایه شگفت واقع می ‏شد. نکته یک چنین بخشش چشمگیر این است که حضرت مجتبی (ع) با این کار برای همیشه شخص فقیر را بی نیاز می ‏ساخت و او می ‏توانست با این مبلغ، تمام احتیاجات خود را برطرف نموده و زندگی آبرومندانه ‏ای تشکیل بدهد و احیاناً سرمایه ‏ای برای خود تهیه نماید. امام روا نمی ‏دید مبلغ ناچیزی که خرج یک روز فقیر را بسختی تأمین می ‏کند، به وی داده شود و در نتیجه او ناگزیر گردد برای تامین روزی بخور و نمیری، هر روز دست احتیاج به سوی این و آن دراز کند.

به دلیل همین بخشش‎های بی‏نظیر، امام حسن(ع) به «کریم اهل بیت(ع)» شهرت یافتند .